Stwierdzenie nieważności prawomocnej decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego w postaci elektrowni wiatrowej
W ostatnim czasie nasza Kancelaria zajmowała się tematyką stwierdzenia nieważności prawomocnej decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego w postaci elektrowni wiatrowej. Z uwagi na pojawiające się problemy związane z widmem zaprzestania prowadzenia farmy wiatrowej na skutek wadliwej urzędniczej interpretacji przepisów o inwestycjach celu publicznego, poniżej wskazujemy na obowiązującą regulację prawną oraz możliwe działania odszkodowawcze.
W świetle art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. 1997 nr 115 poz. 741 ze zm.) budowa farm wiatrowych nie jest inwestycją celu publicznego, gdyż nie polega na budowie i utrzymaniu ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów i energii elektrycznej a także innych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń (art. 6 pkt 2), nie mieści się także w innych wymienionych w tym przepisie celach publicznych (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 maja 2011 r. II OSK 806/2010).
Konsekwencją tego jest brak podstaw do wszczęcia postępowania w sprawie wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego i uruchomienia całej procedury z tym postępowaniem związanej. Oznacza to, że wydana w tej sytuacji decyzja, faktycznie nie ma podstawy prawnej, co w świetle art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. powinno skutkować stwierdzeniem jej nieważności. Takie stanowisko przyjęto w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 czerwca 2013 r. IV SA/Wa 750/2013. Co prawda art. 53 ust. 7 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym stanowi, że nie stwierdza się nieważności decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia minęło 12 miesięcy, jednak WSA wskazał, że upływ tego terminu nie daje gwarancji bezpiecznego obrotu prawnego. Zdaniem sądu stwierdzenie nieważności z powodu wydania decyzji bez podstawy prawej lub z rażącym naruszenie prawa nie jest ograniczone w czasie i zastosowanie mają przepisy KPA tj. art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.
W związku z powyższym, nawet po upływie 12 miesięcy od chwili doręczenia lub ogłoszenia decyzji o lokalizacji celu publicznego w postaci elektrowni wiatrowej można wystąpić o stwierdzenie jej nieważności. Jeżeli na podstawie wadliwej decyzji o lokalizacji celu publicznego zostało wydane pozwolenie na budowę, daje to postawę do stwierdzenia nieważności również tego pozwolenia. Skutkiem stwierdzenia nieważności jest jedynie wyeliminowanie z obrotu prawnego samej decyzji, natomiast czynności procesowe dokonane przez organ oraz strony przed podjęciem takiej decyzji pozostają w mocy i zachowują aktualność. W takiej sytuacji ma miejsce konieczność powrotu do etapu postępowania poprzedzającego wydanie decyzji.
Tryb stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej tym różni się więc od wznowienia postępowania, iż nie niweczy całego postępowania, lecz jedynie kasuje wydaną w jego efekcie decyzję.
Zgodnie z KPA wznowienie postępowania następuje tylko wtedy, gdy decyzja została wydana w oparciu o inną decyzje lub orzeczenie sądu, które następnie zostało uchylone lub zmienione (art. 145 par 1 pkt 8), ale zgodnie z uchwałą składu siedmiu sędziów NSA z 13 listopada 2012 r., I OPS 2/2012, LexisNexis nr 4005301, ONSAiWSA 2013, nr 1, poz. 1: Stwierdzenie nieważności decyzji, w oparciu o którą wydano inną przedmiotowo zależną decyzję, może stanowić podstawę do stwierdzenia nieważności decyzji zależnej na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. jako wydanej z rażącym naruszeniem prawa, a nie do wznowienia postępowania na podstawie art. 145 § 1 pkt 8 k.p.a. Dlatego pozwolenie na budowę elektrowni wiatrowej, będzie nieważne na skutek stwierdzenia nieważności decyzji o lokalizacji celu publicznego.
Strona, która poniosła szkodę na skutek wydania nieważnej decyzji, jest uprawniona do dochodzenia odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę. W tym zakresie stosować należy regulację zwartą w art. 4171 k.c., która weszła w życie na mocy ustawy zmieniającej z dnia 17 czerwca 2004 r. W art. 4171 § 2 k.c. uregulowano odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone ostateczną decyzją administracyjną niezgodną z prawem. Przesłanką, od której uzależnia się możliwość żądania jej naprawienia, jest stwierdzenie we właściwym postępowaniu niezgodności takiej decyzji z prawem. Chodzi o postępowanie administracyjne regulowane art. 155-159 k.p.a. Zatem warunkiem dochodzenia odszkodowania jest uzyskanie decyzji stwierdzającej nieważność decyzji pierwotnej albo decyzji, w której organ stwierdził, na podstawie art. 158 § 2 k.p.a., że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem przepisu art. 156 § 1 k.p.a., czyli uzyskanie tzw. decyzji nadzorczej.